Матренин Соколок

Ақпанның салқын түнінде байғұс бала жиырма шелек мұзды суды шұңқырдан тасуға мәжбүр болды, әйтпесе үйге кіргізбейді… Ескі фуфайкада, суықтан қолдары қызарып, шелек сүйреп жүр. . Бетке мұздай жел соғып, шаруа қожалығын үйге кіргізбейді. Мен бір минутқа жылылыққа, ал тағы да суыққа кірдім. «Мен отырамын және аздап демаламын», – деп шешті бала және мұз тесігінің жанындағы мұзға отырды. Арада біраз уақыт өткен соң, суық басыла бастады. Бала жұқа тізесін кеудесіне басып, допқа айналды да, көзін жұмды. Ол одан сайын жылынып кетті. «Иесі мені бұл жерден таппайды, түнде суыққа шығуға қорқады. Мен аздап ұйықтаймын, бар болғаны бес минут», – деп ойлады бала ұйықтап жатып. 24 сағат ішінде ол алғаш рет жылынды, аштық басылды.

Бала өзін үйде отырғандай сезінді. Ол анасының құшағында оралғандай болды. Пеште от жарқырап жанады, ал Матрёна басын сипап, бесік жырын айтады. Бірақ бұл жай ғана арман, соңғы арман… Жұмыстан, аштықтан қажыған он екі жасар бала аязды түнде мұз үстінде жалғыз отырып, үнсіз өліп жатыр.

Матрена түн ортасында оянды, жүрегі дүрсілдеп кетті. «Менің кішкентай сұңқарым, Ванюша», – деп сыбырлады ол. Менің басымда бір ғана ой болды – баламның соңынан жүгіріп, оны көтеріп, құтқарамын. Мазасыздық сезімі анадан кетпей, бірінен соң бірі қорқынышты суреттер пайда болды. «Жоқ, менің ұлымда бәрі жақсы», – деп сендірді Матрена. Бірақ таң атқан бойда ол кәрі атты шанаға мінгізіп, Зимовьеге қарай бет алды.

Таңертең ашулы жер иесі өзінің шаруа қожалығын іздейді. Сол түні ол суды да, жұмысшыны да алған жоқ. Ер адам мұздың үстінде, мұз ойығына жақын жерде баланың бейнесін байқады. Қарғыс айтып, ол балаға жүгірді, бірақ көргені соншалықты бейшара адамның тынысын алып тастады. Ванюша мұзды шұңқырдың шетінде отырды, аяз басқан жүзі бақытты және тыныш. Жер иесі қорқып, аулаға жүгіріп кіріп, қақпаны бекітті. Бірақ олар баланы оған апармақ болған жоқ. Өлген баланы кемпір алып кеткен. Ванюша жуынып, таза киінді…

Кішкентай жұмысшының қайғылы қазасы туралы хабар ауылға әп-сәтте тарады. Матрёна Бутаковоға кірген бойда ұлының қайтыс болғаны туралы бірден хабардар болды. Көп ұзамай түкті тон киген Ванюша шанада жатып қалды. Қардай аппақ жетім ана қасында отырды. Көз жасы болмады. Матрёнаның ұлын жоқтауға да күші қалмаған сияқты.

Бүкіл ауыл анасы мен ұлын шығарып салды. Қатал байдың үйінде Матрёна шананы тоқтатты. «Ванюша оған жұмыс істеді», – деп сыбырлады әйел. «Мүмкін ол тиістісін төлейтін шығар». Және ол жер иесінің атын қатты айқайлады. Жүзіне күлкі үйірілген үй иесі аулаға шықты. Матрёна бір минутқа да тартынбады. Ол жабайы аңға дайындалған шанадан бірден мылтық алды. Оқ естілді де, жер иесі дорбаға қаптай құлап түсті.

Ауыл тұрғындарының ешқайсысы Матрёнаны бұл әрекеті үшін сөкпеді. Ол үнсіз қамшысымен атты ұрды, ол алға қарай ұмтылды. Соңғы лашықтар көзден таса болған кезде Матрёна шанадан түсіп, ұлын қолына алды. Баланы өз жылуымен жылытып, өмірге қайтарғысы келгендей Ванюшаны қатты құшақтап алды. «Жылама, балам», – деп сыбырлайды ол ұлының маңдайынан сүйіп. – Сәл шыда, үйге тез келеміз. Мен сені жылы киіндіремін және сені қатты ойнағанды ​​ұнататын төбеге апарамын. Сіз оның шыңында жатасыз, сонда күн сізге әрқашан жарқырайды. Ауылыңды, сені құтқара алмаған анаңды көрсін деп…». Осылайша Матрёна Риддерге дейін дерлік жаяу жүрді. Ол өзіне қарай жүгіріп бара жатқан адамдарды көргенде, оның күші оны тастап кетті. Анасы ұлымен бірге қарға құлады. Матрёна Ванюшаны Риддерден жоғары көтерілетін төбенің басына жерледі.

Содан бері адамдар бұл төбені «Матренин Соколик», «Соколок», «Сұңқар» деп атай бастады.